Mağazacılık sisteminin gelişmesi ve geniş bir müşteri kitlesine ulaşmak, kendi öz kaynaklarını kullanmanın yanında yatırımcıların gücünü de kullanmak için Franchise sistemi en etkili yollardan birisidir.
Bu yazımızda, Franchise sisteminde nelere dikkat etmek gerektiği konusunu işleyeceğiz.
Öncelikle, Franchise verebilecek bir noktada olup olmadığınızı bilmeniz gerekir. Bunun yolu da marka olup olmadığınızdan geçer. Yoksa, biz Franchise verelim nasıl olursa olsun derseniz gerek yatırımcıya gerekse firmanıza zarar vermeniz kaçınılmazdır.
Artık markanız sizin bulunduğunuz lokasyonu aşmış ve farklı bölgelerde de tercih edilir olmaya başlamıştır. Son kullanıcı müşterileriniz, kendi bölgelerinde ürünlerinizi nereden bulabiliriz diye sormaya başlamıştır. Farklı farklı bölgelerden müşteriler, bulunduğunuz lokasyona gelip, ürünlerinizi almaya çalışıyorlardır. Mağazalar, sizin ürünlerinizi markanızla birlikte kendi mağazalarında satmak için ürün talep ediyorlardır.
Tüm bunlar, ürünlerinizin tercih edilir olduğunu ve bir marka kavramının geliştiğini gösterir.
Sizde, bu talepler üzerine farklı farklı lokasyonlarda mağazalaşmaya karar verdiniz. Şimdi ne yapacaksınız?
Hemen ilanlar verip Franchise verdiğinizi duyurmaya ve yatırımcılardan talep gelmesini beklemeye başlamamalısınız.
Peki nereden başlayacaksınız?
Eğer ne yapacağınızı bilmeden bu işe girerseniz kısa sürede markanıza zarar verme olasılığınız yüksektir. Öncelikle bir iş planınız olmalı. Bu iş planında ne yapmak istediğinizi belirlemelisiniz. Nerelerde olmanız gerektiğini tespit etmelisiniz. Kapasitenizi hesaplamalısınız. Üretim, stok, sevkiyat, pazarlama, insan kaynağını hesaplamalı ve neyi ne kadar yapabileceğinizi tespit etmelisiniz.
Baktınız ve kapasitenize göre kaç Franchise mağazaya hizmet verebileceğinizi tespit ettiniz. Şimdi bunların alt yapısını oluşturmalısınız.
Franchise vermek istediğiniz bölgelerde potansiyeli görmek amacıyla pazar araştırması yaptırmalısınız. Hangi bölgede kaç mağaza açabileceğinizi, müşteri eğilimlerini, alım gücünü tespit etmeli ve ürün karması oluşturabilmek ve hangi ürünleri mağazada konumlandırabileceğinizi belirlemelisiniz.
Bunları belirledikten sonra, eksiksiz ve her konuyu kapsayan bir Franchise sözleşmesine ihtiyacınız olacaktır. Çok dikkat edilmesi gereken ve her yönüyle iyi hazırlanması gereken bir sözleşme olmalıdır. Her yerde bulabileceğiniz bir sözleşme sizin taleplerinizi karşılamayabilir. Sizin kendinize göre bir yapınız var ve sözleşmenin de bu yapıya uygun olması gerekir. Sözleşmenin içinde, size özel durumların olması ve iki tarafı da koruyan özellikte olması gerekir. Tek taraflı hazırlayacağınız bir sözleşme, kısa vadede size kar sağlamış görünebilir. Ancak bu yolculuk uzun bir yolculuktur ve orta veya uzun vadeli bakılmalıdır. Eğer yatırımcıyı zora sokan bir sözleşme hazırlanırsa ileriye dönük olarak kapanan Franchise mağazalar sebebiyle markanızın zarar görmesi kaçınılmazdır.
Sonraki adımda, bu operasyonu merkez ayağında yönetecek tecrübeli bir Franchise sorumlusu ile işe başlamalısınız. Birçok firmanın yaptığı hata, henüz ortada mağazalaşma oluşmadığı için şirket içinden birisini bu iş için görevlendirir ve bu kişiden performans beklenir. Oysa ki, konusunda uzman bir yönetici ile işe başladığınızda, hızlıca yol alabilirsiniz.
Bunları yaparken, mağaza konseptinizi belirlemeli ve bunun teknik altyapısını oluşturmalısınız.
Öncelikle bu operasyon ile ilgili tüm iş süreçlerini belirlemelisiniz.
Mimari görünüm, iç dekorasyon nasıl olmalı?
Kullanılacak ışıklandırma nasıl olmalı?
Vitrin nasıl olmalı? Vb.
Şimdi merkez yapınızı oluşturmaya başlamalısınız.
Mağaza açılış ekibi oluşturulması,
Mağaza mimari ekibi veya mimari hizmet firması belirleme süreci,
Franchise siparişlerinin üretimi, takibi, kontrolü, sevk edilmesi için kimler ne iş yapacak?
Ürün iade, mal kabul ve mağaza merkez iletişiminin nasıl yapılacağı belirlenmeli.
Yazılım altyapısının kurgulanması önemlidir.
Franchise mağazacılıkta karşılaşılan en önemli ve ihmal edilen konulardan birisi de yazılım altyapısıdır. Biz bir Franchise bulalım, yazılım ve sistemi sonra da kurgularız denilerek ihmal edilen, sonrasında da büyük sorunlar yaşanılan bir durumdur.
Bunlarla beraber, Franchiser için yatırımının takribi geri dönüş süresini belirleyebiliyor olmalısınız. Ayrıca eğitim, pazarlama, insan kaynağı, ürün, kullanılacak yazılım vb. konularında nasıl destekler verileceği belirlenmeli ve yazılı bir dosya haline getirilmeli.
Tüm bunları hazırladıktan sonra, Franchise yatırımcı arayışına başlayabilirsiniz. Bu noktada, bölgelerde bulunan satış yaptığınız müşterilere franchiser çalışmasının detaylarını anlatarak başlayabilirsiniz. Franchise ile ilgili her yıl düzenlenen fuara katılmakta yol almanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca, bölgesel olarak radyoda, TV’de, sosyal medyada ilan ve reklam çalışması yapabilirsiniz.
Şimdi birde dikkat edilmesi gereken nokta, doğru franchiser seçmek.
Size, birçok küçük veya büyük yatırımcı talepte bulunabilir. Bunların iyi irdelenmesi gerekir. Doğru bölgede doğru yatırımcıyı konumlandırmanız markanızın gelişmesi için çok önemlidir. Eğer bölge ve potansiyel araştırması yapmışsanız ve öncelikle o bölgeden gelen talepleri önceliklendirmenizde fayda vardır. Zira, bölgeyi bilen, insan kaynağına hızlıca ulaşabilen (mağazacılık sektörünün en önemli sorunlarından birisi hızlı personel sirkülasyonudur) bir yatırımcı olmalıdır.
İkinci nokta yatırımcının elindeki sermayenin sizin belirlediğiniz Franchise yatırımı kadar olmamasına dikkat etmelisiniz. Zira, mağazanın kendi kendini döndürebilmesi belli bir zaman alacaktır. Bu sürede de yatırımcının hayatını idame ettirecek artı bir geliri olmalıdır. Bu olmadığı takdirde, yatırımcı size olan yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanacak ve sizden ürün ve mali destek isteme durumuna gelebilecektir. Bunları neden anlatıyorum? Franchise verirken başınıza gelebilecek yaşanmış durumlar olduğu için anlatıyorum.
Üçüncü bir nokta, yatırımcının bu işin başında durması önemlidir. Sadece parasını vereyim siz her şeyi halledin dendiğinde sorunlarla karşılaşmanız olasıdır. Bu durumda, çok ciddi bir yük alabilirsiniz. Kurulum sırasında vereceğiniz destekler haricinde, yatırımcı ayrı bir tüzel kişilik olduğu için işini kendi takip etmeli, size yönetimsel, idari, teknik konularda yük olmamalıdır. Böyle bir durumda, kendi mağazanızı yönetir gibi ilgili Franchise mağaza ile de ilgilenmek zorunda kalabilirsiniz.
Franchise verdiniz ve sistem kuruldu. Mağaza açıldı, hayat gayet iyi gidiyor. Şimdi gelelim mağazaların denetlenmesine.
Bildiğiniz gibi, franchiserlar sizden ayrı tüzel kişiliklerdir. Sizin onlara karşı yükümlülükleriniz olduğu gibi (ürün temini, sipariş takibi, zamanında teslimat, pazarlama desteği vb.) onların da size karşı yükümlülükleri vardır. Bunlar öncelikle markanızın korunması, sadece sizin ürünlerinizin ilgili mağazalarda satılması, belirlediğiniz fiyatlardan farklı fiyatlarla satışların olmaması, müşteri ilişkilerinin belirlediğiniz kurallar çerçevesinde yürütülmesi, pazarlama ve kampanya faaliyetlerinin yine sizin belirlediğiniz kurallar çerçevesinde yürütülmesi, ödemelerin zamanında yapılması gibi.
Bu mekanizmanın sağlıklı yürütülmesi için denetim mekanizmasının etkili olarak çalıştırılması gerekir.
Eğer denetim mekanizması kurulmamış ve etkili çalışmıyorsa, Franchise ile sorunlar yaşamanız kaçınılmazdır. Başka markaların ürünlerinin mağazada satılmasından, satılan ürünlerin belirlenen fiyatlar dışında farklı fiyatlarla satılmasına, satılan ürünlerin yazılım sistemine girilmemesinden, müşterilere karşı yanlış davranışlara, personel motivasyonuna kadar birçok konuda zafiyet oluşur ve bu da markanıza zarar verir.
Yani, bir Franchise mağazanız kendi mağazanızdan farklı değildir. Hiçbir şekilde ihmale gelmez. Nasıl olsa ürün çekiyor, ödemesini de yapıyor diyerek mağaza ile iletişiminizi azaltırsanız orta veya uzun vadede zarar görebilirsiniz.
Her konuda, her işte olduğu gibi güzel bir söz vardır. “Güven Esas, Kontrol Şarttır.”